Ngäbere Name | English Name | Spanish Name | Scientific Name | Botanical Family | Frequency (%) | Average Rank | Smith's Salience (S) | Life forma | Plant organ usedb | Agroecosystem mostly foundc |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aro | Rice | Arroz | Oryza sativa | Poaceae | 100 | 6.20 | 0.847 | H | S | CuA, To |
Mumá | Bean (common) | Frijol (común o cañero), vainica | Phaseolus vulgaris | Fabaceae (Papil.) | 100 | 7.40 | 0.822 | L | S, Frt | CuA, To |
Mumá krire | Pigeon pea | Frijol de palo | Cajanus cajan | Fabaceae (Papil.) | 100 | 8.20 | 0.801 | S | S, Lt | CuA |
I | Corn | Maíz | Zea mays | Poaceae | 90 | 10.44 | 0.664 | H | S | CuA, To |
Ö | Manioc, cassava | Yuca | Manihot esculenta | Euphorbiaceae | 90 | 13.78 | 0.645 | H | R, Lt | CuA, Ga |
Naran | Orange | Naranja | Citrus × sinensis | Rutaceae | 90 | 14.33 | 0.552 | T | Fr | Ga, Tr |
Tä | Arrowleaf, otoe, yautia | Tiquizque (chamol, otoe) | Xanthosoma spp. | Araceae | 80 | 16.50 | 0.538 | H | R, Lt | CuA, Ga |
Drun | Yam | Ñame | Dioscorea alata | Dioscoreaceae | 100 | 21.20 | 0.497 | L | R | Ga, Cu |
Baran bun | Plantain | Plátano | Musa acuminata × balbisiana | Musaceae | 80 | 15.13 | 0.465 | H | Fr, L (I), (T) | Ga, CuP |
Kä | Cocoa | Cacao | Theobroma cacao | Sterculiaceae | 70 | 15.00 | 0.458 | T | S, S (A) | Ga, CuP |
Mumá köire | Cowpea | Frijol de bejuco, caupí | Vigna unguiculata | Fabaceae (Papil.) | 60 | 10.33 | 0.449 | L | S | CuA |
Kabe | Coffee | Café | Coffea arabica | Rubiaceae | 70 | 14.57 | 0.447 | S | S | To, Ga, CuP |
Barän rugá | Banana | Banano | Musa acuminata | Musaceae | 90 | 19.56 | 0.442 | H | Fr, L (I), (T) | Ga, CuP |
Drune | Yampi | Ñampí | Dioscorea trifida | Dioscoreaceae | 90 | 21.78 | 0.429 | L | R | Ga, Cu, Tr |
Bé | Pumpkin, Squash | Ayote (auyama) | Cucurbita moschata | Cucurbitaceae | 70 | 19.86 | 0.376 | L | Lt, Fr | Ga, Cu |
Muá | Pineapple | Piña | Ananas comosus | Bromeliaceae | 70 | 19.71 | 0.367 | H | Fr | Ga, Cu |
Jlimu | Lemon | Limón criollo | Citrus × limon | Rutaceae | 60 | 16.33 | 0.351 | T | Fr | Ga |
Dugá | Avocado | Aguacate | Persea americana | Lauraceae | 50 | 11.20 | 0.339 | T | Fr | Ga, Tr, ESF |
Söran | Soursop | Guanábana | Annona muricata | Annonaceae | 60 | 19.50 | 0.315 | T | Fr | Ga |
Mölen | Heliconia | Chichica | Heliconia spp. | Heliconiaceae | 80 | 22.38 | 0.303 | H | Lt, Flt, Tt | Ga, Sh, ESF, Cu |
Mraño | Cashew | Marañón | Anacardium occidentale | Anacardiaceae | 50 | 19.20 | 0.277 | T | Fr, S, L (I) | Tr, Ga |
Dabá | Peach palm | Pejibaye | Bactris gasipaes | Arecaceae | 60 | 23.50 | 0.26 | P | Fr, Lt | CuP, Fo |
Mitdrá | Several palms | Palmito de palma real/corozo | Attalea butyracea, Bactris gasipaes and other minor species | Arecaceae | 50 | 21.40 | 0.216 | P | Lt, Fr | Tr, ESF, Fo |
Kolan | Wild coriander | Culantro (coyote) | Eryngium foetidum | Apiaceae | 90 | 31.22 | 0.198 | H | C (L) | Ga |
Bere | Breadnut | Berbá, ojoche, lechoso | Brosimum alicastrum | Moraceae | 50 | 24.80 | 0.175 | T | Fr, S | Fo |
Percentages | 37.5 % Cu | |||||||||
12 % Arecaceae | 34 % Fr | 33.5 % Ga | ||||||||
12 % Fabaceae | 40 % H | 24 % S | 8 % Tr | |||||||
8 % Dioscoreaceae | 28 % T | 21 % L | 6.8 % Fo | |||||||
8 % Musaceae | 16 % L | 10 % R | 6.8 % ESF | |||||||
8 % Poaceae | 8 % P | 8 % T | 5.1 % To | |||||||
8 % Rutaceae | ||||||||||
44 % in 11 other fam. | 8 % S | 3 % Fl | 2 % Sh |